- Rakia ose Rakija
Pije alkolike e marre nga distilimi apo fermentimi i disa llojeve frutash mes te cilave mund te radhitim rrushin, kumbullen, marene, e ashtunjohur dhe si koçimare etj.Kryesisht e prodhuar ne menyre artizanale ne ambjente familjare, rakija ka nje perqindje alkoli qe luhatet nga 40 deri ne 60% te perberjes se saj. Distilimi behte neprmjet llambkiut, kazan pergjithesihte prej bakri ose alumini e mund te zgjasi disa dite, te konsideruara si dite feste apo mbledhjeje familjare e shoqerore. Tradita do qe, pas djegjes, secila raki, te shperndahet ne miq e te njohur e te ralla jane rastet e prodhimit per shitje, me perjashtim, patjeter, te prodhimeve industriale.
Mjaft e njohur dhe e vleresuar, eshte rakia e prodhuar ne forme artizanale nga pjergullat ne zonen e Skraparit dhe te Permetit, ne jug te vendit.
Ne zonat me klime te ftohte eshte e njohur edhe prodhimi i rakise se kumbulles (shliva) si ne Diber, Korce e Pogradec.
Pihet ne orare te ndyshme te dites: ne mengjes me kafene, shoqeruese e drekes apo e darkes shpesh te paraprira nga mezeja. Ne gezim e hidherim, per dolli e per inkurajim, ne Shqiperi te gjithe kane ngritur nje gote raki te pakten ne nje here ne jete.
Rakija konsiderohet si pije kombetare dhe ne vende te tjera te Ballkanit si Bullgaria, Republika e Maqedonise, Serbia, Kroacia e Bosnja.
- Vera
Arti i perpunimit te veres ne vendin tone njihet qysh ne lashtesi e ka lulezuar ne brigjet jugperendimore te Ballkanit qe 3-mije vjet me pare. Iliret kane patur nje tradite te lashte ne kultivimin e hardhise dhe ne prodhimin e veres. deshmi e te cilave jane zbulimet arkeologjike ne Lin (Pogradec), Tepe (Elbasan) dhe Zgerdhesh (Kruje).
Pushtimi turk eshte arsyeja kryesore e largimit te Shqiperise nga tradita e prodhmit te veres e ne vite madje dhe kultivimit te vreshtave.
Renia e pushtimit otomak beri qe kjo tradite te ringjallej disi por vetem ne forme artizanale e deri diku primitive afte te plotesonte vetem nevojat familjare.
Prodhimi industrial i veres zvillohet ne Shqiperi pas luftes se dyte boterore e arrin kulmin e tij ne vitet 1972-3 kur Shqiperia numeronte 23 kantina e 47 punishte.
Disa shembuj jane Kantina e Leskovikut (e para kantine hapur ne 1952) e pasuar nga ajo e Tiranes, Shkodres, Librazhdit, Milotit e keshtu me radhe deri ne hapjen e kantines se perpunimit te vererave "Skenderbeu", ne Durres, qe mblidhte te gjithe llojet e vererave ne Shqiperi dhe i perpunonte per eksport.
Aktualisht prodhimi i veres mbeshtet tek Kantina e vererave "Skenderbeu" ne Durres, Kantina "Rilindja" ne Korce, Kantina "Luani" ne Berat, Kantina e Librazhdit, Kantina e Gjirokastres dhe disa me te vogla.
Nje pjese e madhe e sasise se veres behet ne punishte private te sapokrijuara qe jane rreth 40 tashme, si eshte, Leskoviku, Permeti, Fieri, Vlora, Mallakastra e Tepelena.
Disa lloje vererash te kuqe jane: Shesh i zi (Tirane Durres), Kabernet dhe Merlot, (Berat, Lushnje, Permet, Vlore etj), Kallmet (Shkoder Peshkopi), Pino e Zezè dhe Mavrud (Leskovik, Shkoder, Lushnje).
Nder vererat e bardha permenden: Shesh i Bardhe ( Tirane ), Riesling ( Durres) etj.
Nder vererat e bardha permenden: Shesh i Bardhe ( Tirane ), Riesling ( Durres) etj.
- Konjaku
Konjaku "Skënderbeu" është një pije alkolike origjinale shqiptare me cilësi të mira organo-shqisore, prodhuar dhe degustuar për herë të parë më 01. 09. 1967.Konjaku " Skënderbeu " përgatitet, prodhohet dhe vjetërohet vetëm në kade, voza, e fuçi të bëra me dru lisi, të cilat i japin aromë, buketë e ngjyrë të veçantë.
Në përbërje të tij ka raki konjaku të vjetëruar; ekstrakte bimësh mali e dru lisi; fruta të përpunuara rrushi, limoni e kumbulle të zezë tropojane; alkol etilik; shurup sheqeri; ujë të zbutur; karamel; etj.
Konjaku “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” ka gëzuar tradicionalisht besueshmërinë e tregut shqiptar dhe të huaj si ai i Sllovenisë, Kroacisë, Maqedonisë, Kosovës, Sërbisë e Malit të Zi, Bosnjes, Bullgarisë, Polonisë, Rumanisë, Hungarisë, Cekisë, Zvicrës, Federatës Ruse, Gjermanisë, Italisë, Greqisë, SHBA-ve, Australisë, Britanisë së Madhe,etj.Në vitin 1970 ka marrë pjesë në panairin ndërkombëtar të Plovdivit në Bullgari dhe është nderuar me medalje bronxi. Në vitin 1972 ka marrë pjesë në konkursin ndërkombëtar të verërave e konjakut në Bullgari, ku është nderuar po me medalje bronxi. Në Konkursin e 9–të Kombëtar të Verërave për vitin 1981, në Durrës, nderohet me medalje ari për “ Konjak “Skënderbeu” 1974” dhe “ Konjak “Skënderbeu” 1976”.
- Boza
Pije e fermentuar, me nje perqindje shume te ulet alkoli, reth 1%, boza eshte shume e njohur ne Turqi, Shqiperi, Maqedoni, Mal te Zi, Bosnje, Hercegovine, Kosove, Serbi, Ukraine, pjeserisht ne Rumani, Poloni e Lituani.
Boza ka katër përbërës kryesorë: miell misri e gruri, sheqer dhe ujë. Ka nje shije qe mund te ndyeshoje nga e embla ne te athet e konsiderohet, kryesisht, si pije freskuese ne periudhen e veres. Keto te fundit jane karakteristikat qe dallojne bozen shqiptare nga bozat e prodhuara në vendet tjera si Turqia, Bullgaria e Maqedonia ku perberesit kryesore te bozes jane gruri, elbi, meli dhe qiqrat.
Historikisht, boza eshte origjinale e Mesopatamise se lashte ku lind ne vitet 900 e me tej perhapet nga Kaukazet ne Ballkan, fale pushtim otomak, gjate te cilit zhvillohet si nje nga mjetet kryesore te tregetise. Ne shkullin e 16te, Sulltani Selimi II, per shkak te perhapjes te nje lloji boze, e quajtur "tartare", nga perzierja me opium , ndalon prodhimin e kesaj te fundit duke preferuar nje lloj boze, "qumesht e bardhe", me shije te embel e jo alkolike qe prodhohej ne Shqiperi.
Ne shekullin e 17te Sulltani Mehmeti IV ndalon perdorimin e çdo pije alkolike duke perfshire mes tyre edhe bozen origjinale e duke ndihmuar keshtu perhapjen e bozes shqiptare qe arrin kulmin e perhapjes popullore ne shekullin e 19te, duke zene keshtu vendin e bozes prodhuar ne Armeni.
Aktualisht boza prodhohet kryesisht në zonën veriore të vendit, në veçanti në zonën e Kukësit, ne menyre krejt artizanale ne punishte te specializuara por edhe ne ambjente familjare duke ndjekur receten e trasheguar ne vite: tre pjesë miell misri të verdhë të bluar trashë, një pjesë miell gruri të zi, bluar gjithashtu trashë dhe 10% sheqer të lëngët. Masa e miellit përzihet me ujë të ftohtë derisa të mos mbeten kokrra. Futet në një kazan dhe zihet për 8 orë, derisa të lëshojë erën e bukës së pjekur, ndaj në këtë rast thuhet, bozë e pjekur. Kjo masë lihet të ftohet, ndërsa trashet si brumë. Hollohet përsëri me ujë të ftohtë dhe hidhet në korita (govata) druri, ku i shtohet pak ferment. Fermenti mund të jetë bozë e mëparshme, ose farë buke. Gjatë 24 orëve masa zmadhohet dhe nxjerr flluska dhe ka aromën e bukës me farë. Në këtë fazë bëhet sitja (shtrydhja) e masës, në një shekë (enë) druri, ku veçohen krundet, mbetjet. Pas 8 orësh lëngu dekanton në fund të enës, ndërsa në krye nxjerr vajin e misrit. Kështu, është gati për t‘u përzier e për t‘u shërbyer.
